CADILAR BAYRAMI

Kökleri Avrupa'nın Hıristiyanlaşma sürecine dayanan Cadılar Bayramı, eski pagan inançlarından güçlü bir şekilde etkilenmiş eklektik özelliklere sahip bir bayramdır.

Pagan köklerini, Pagan Kelt halklarına ait Samhain adlı dini bir bayramdan almaktadır. Samhain, her yıl 31 Ekim'den 1 Kasım'a kadar kutlanılan, yazın sonunu ve kışın başlangıcını işaret eden, yılın karanlık yarısının karşılandığı dini bir bayramdır. Hıristiyanlaşan İrlanda'nın bazı bölgelerinde 19. yüzyıla kadar kutlanmaya devam etmiştir. İrlanda mitolojisine göre 31 Ekim gecesinde, ölüler alemi ve canlılar arasındaki sınırları oluşturan perde incelir. Bayramı kapsayan zaman diliminde, güneşin yeraltı dünyasına indiğine, doğaüstü güçlerin yükselişe geçtiğine; göksel kontrolden kurtulmuş olan yeraltı dünyasının efendisinin ve yaratıklarının yeryüzünü dolaştığına inanılırdı. İrlandalılar bu karanlık ruhları uzaklaştırmak için kurbanlar vererek tanrıların yardımını isterlerdi. Diğer uygulamalara bakıldığında, ateş yakılması, inek postu içerisinde dolaşmak, dışarıda öbür dünyadan gelen yaratıklar için yemek ve içecek bırakmak sayılabilir. 16. yüzyıldan sonra, kostüm ve maske giyerek evleri dolaşmak, gittikleri evlerin önünde şarkı söyleyerek karşılığında yiyecek almak gibi uygulamalar da görülmektedir. Kostüm giymenin öbür dünyadan gelen yaratıkların arasına karışma ve koruma sağladığına dair inançlarından kaynaklandığı düşünülmektedir.  

Cadılar bayramının Hıristiyanlıkla bağlantısına baktığımızda; tüm azizlerin anıldığı, Azizler Günü /Bayramı, 9. yüzyıldan itibaren Batı Hıristiyan dünyasında 1 Kasım tarihinde kutlanmaya başlanmıştır. Bu tarih değişikliğinin, kilisenin putperest gelenekleri hıristiyanlaştırma stratejisinin bir parçası olduğu; Azizler Bayramı'nın, Keltlerin Pagan Samhain bayramının yerini alması için yapıldığı düşünülmektedir.  9. yüzyıldan itibaren Batı kilisesinin en önemli dini bayramlarından biri olmuştur.

Bayram gününden bir gün önceki gün, yüzyıllar boyunca 'All Hallow's Eve' veya 'Allhallond Eve' yani 'Azizler Günü/Bayramı Arifesi' olarak anıldı; ertesi gün ise 'Tüm Ölülerin Onuruna Anma Günü' ya da 'Tüm İnançlı Ölülerin Anma Günü' olarak biliniyordu. Bu günler topluca 'Hallowtide olarak adlandırılıyordu. Gece arınma ateşiyle temizlenen ruhlar için çanlar çalınır, aynı zamanda şeytani varlıkları uzak tutmak için de bu uygulama yapılırdı. Mezarlıklarda kötü ruhları kovmak için ateşler yakmak da yaygındı. İnsanların, dolaşan ruhların keyif alması için yatmadan önce masanın üzerine bir lamba veya mum ve bir yemek koyduklarına dair anlatılar vardır. 'All Hallow's Eve' de cadılıkla ilişkilendirilen, kehanet ve falcılık uygulamaları da yaygın gelenekler arasında idi.

Günümüzde, 'Azizler Günü Arifesi' ifadesinden türetilen 'Halloween' kelimesiyle anılan kutlamalar, Türkçe'ye 'Cadılar Bayramı' olarak geçmiştir. Pagan Samhian bayramının, tarihsel süreçte Hıristiyanlıkla harmanlanması ve günümüz koşullarıyla biçimlenmesi neticesinde, bugün popüler bir eğlence ve kutlama biçimi olarak karşımıza çıkmaktadır.

                                                                                                                            Dr. A. Ceren Erel